Mechanizmy stakingu w proof-of-stake. Która kryptowaluta robi to najlepiej?

Staking jest to jeden z mechanizmów, który służy w sieciach blockchain z zaimplementowanym algorytem proof-of-stake, aby weryfikować transakcje i obsługiwać sieć. Korzystając z tej opcji udostępniamy swoje środki w protokole określonej kryptowaluty i w zamian za to otrzymujemy nagrodę. Wysokość tej nagrody jest oczywiście uzależniona od tego, ile środków udostępnimy na poczet walidacji transakcji i wydobycia kolejnych bloków w sieci. W przypadku każdej z kryptowalut, które mechanizm ten wykorzystują proces może wyglądać nieco inaczej.

W tym artykule postaramy się porównać kilka wiodących projektów, które wdrożyły już ten mechanizm lub mają przejrzysty plan, w jaki sposób będzie to funkcjonowało po wdrożeniu, a następnie porównamy, który projekt robi to najlepiej.

Ethereum 2.0 (ETH)

Wersja 2.0 jest to długo wyczekiwana aktualizacja, która spowoduje przejście tej kryptowaluty z algorytmu proof-of-work na proof-of-stake. Pierwszym wymogiem, aby zostać niezależnym walidatorem (ang. node) jest konieczność posiadania przynajmniej 32 etherów na swoim portfelu. Oznacza to, że jest bardzo duża bariera wejścia, która przy aktualnej cenie ethera wynosi około 45 tys. PLN! Następnie środki te są blokowane w inteligentnym kontrakcie. W ostatecznej wersji ethereum 2.0, czas na który będziemy zmuszeni zamrozić nasze środki wynosi 4 miesiące. Przewidywana stopa zwrotu z obstawiania ETH wyniesie około 4–10% rocznie. Jako walidator musimy być także dostępni 24/7 w sieci, ale nie musimy spełniać znacznych wymagań sprzętowych. W razie celowego działania na szkodę sieci, dochodzi również do slashingu części lub całości naszej stawki w zależności od wykroczenia.

Plusy:

• Wysoki poziom bezpieczeństwa stakingu,
• spora przewidywana stopa zwrotu,
• wystarczy średniej klasy laptop, aby obsługiwać sieć.

Minusy:

• Wysoka bariera wejścia,
• zamrożenie środków na długi okres czasu,
• prace nad wdrożeniem cały czas trwają (ostateczna wersja planowana jest na koniec 2021 roku),
• konieczność bycia online 24/7,
• wymóg posiadania znacznej ilości wiedzy technicznej wiedzy.

Polkadot (DOT)

Staking tokenów DOT, podobnie jak w przypadku ethereum 2.0 wymaga zamrożenia ich. Istnieją deweloperzy, którzy pracują jednak nad innym projektem, który będzie związany bezpośrednio z polkadot, a nazywa się stafi (Staking Finance). Ma on za zadanie umożliwić wykonywanie transakcji za pomocą tokenów, które będą jednocześnie mogły być stakowane i brać udział w konsensusie sieci. Zjawisko to nazywane jest płynnym stakingiem (ang. liquid staking). Po umieszczeniu tokenów DOT w inteligentnym kontrakcie otrzymamy tokeny rDOT, które będą opowiadały im w stosunku 1;1 i będą zawsze wymienne w drugą stronę. Wymaga to jednak zaufania do strony trzeciej, która daje nam gwarancję tej wymienności, ponieważ nie jest to zapewnione bezpośrednio przez konsensus sieci polkadot.

W sieci polkadot istnieje również mechanizm zwany slashingiem. Polega on na tym, że jeśli walidator wykazuje wrogie działanie wobec sieci (np. próbuje dwukrotnie wydać środki) to jest on karany za takie zachowanie poprzez pozbawienie go części lub całości środków, które zamroził. Oprócz walidatorów, można w sieci tej pełnić funkcję osoby nominującej, w której delegujemy swoją pulę środków dla któregoś z węzłów, lub węzła, który waliduje transakcje w sieci, a w zamian za środki powierzone przez osoby nominujące, wypłaca on im część swoich zysków. Maksymalnie możemy delegować nasze środki do szesnastu różnych walidatorów. Wymaga to jednak również zaufania do walidatora. Jeśli dojdzie do slashingu jego puli, jako nominatorzy również ponosimy ryzyko utraty środków.

Plusy:

• Niskie wymagania sprzętowe dla walidatorów,
• wysoki poziom bezpieczeństwa sieci oraz wysoka stopa zwrotu,
• jako nominator nie musimy być on-line 24/7.

Minusy:

•  Konieczność zamrożenia środków na co najmniej 28 dni, chyba że zaufamy stronie trzeciej, która w przyszłości będzie obsługiwać liquid staking i zapewni ich wymienność,
• jeśli walidator, którego nominujemy swoją stawką wykaże wrogie działanie wobec sieci, tokeny które mu powierzyliśmy mogą również ulec slashingowi, a więc część z nich może zostać utracona.

Cardano (ADA)

W ekosystemie cardano staking odbywa się z poziomu portfela (Daedalus lub Yoroi), za pomocą którego mamy dostęp do tej funkcji.  Możemy pełnić w tym ekosystemie dwie role. Albo uruchomimy własny stake pool, albo oddelegujemy naszą stawkę do któregoś już istniejącego. Aby uruchomić własny stake pool należy spełniać pewne wymagania sprzętowe oraz utrzymywać go uruchomionego 24/7. Wymagania te nie są duże, ponieważ wystarczy 4 GB ramu, publiczny adres IP4 oraz połączenie z siecią o przepustowości 1 GB na godzinę. Prowadzenie własnego pool'a zapewnia większą stopę zwrotu i wynosi ona nawet do 10% rocznie, w zależności od parametrów jakie ustawimy. Im więcej osób powierzy do naszego pool'a swoją stawkę, tym większa szansa, że trafimy na blok. Jednak im więcej osób będzie nas delegowało, tym więcej bloków trafimy, ale na większą liczbę użytkowników będziemy musieli podzielić nagrody. Mechanizm ten pozwala na wysoki poziom decentralizacji, ponieważ nie faworyzuje największych pooli. Może okazać się, że te mniejsze regularnie trafiają bloki, a ze względu na małą liczbę delegatorów, ich stopa zwrotu okaże się znacznie wyższa. Aktualnie staking w sieci tej już działa, a uruchomionych jest ponad 1200 pooli.

Co jeśli jednak chcemy tylko oddelegować nasze środki? W tym wypadku sprawa jest jeszcze prostsza. Przede wszystkim robiąc to nie musimy ufać poolowi, który delegujemy, ponieważ nasze środki są w stu procentach bezpieczne i nie ma możliwości, aby doszło do slashingu lub podobnego zjawiska, przez które je utracimy. Nie ma również konieczności zamrażania ich. Cykl po którym wypłacane są nagrody trwa 5 dni i nazywany jest epoką (ang. epoch). W każdej chwili możemy zrezygnować i zabrać całą lub część stawki, lub zmienić pool i nie ponosimy z tego powodu żadnych konsekwencji, oprócz tego, że przy rezygnacji po prostu nie dostaniemy nagrody za kolejną epokę. Stopa zwrotu dla delegatorów w tej chwili wynosi około 4 do 6%. Ważne jest również, że nie musimy być online delegując swoją stawkę, wybieramy tylko pool, który nas interesuje, a portfel generuje nam pasywny dochód.

Jest jednak kilka rzeczy, na które należy zwrócić uwagę, gdy trafimy na "nieuczciwy pool" któremu oddelegujemy naszą stawkę. W najgorszym scenariuszu może zdarzyć się tak, że jego operator zmieni w trakcie epoki parametry - tzw. pool margin oraz pledge. Co spowoduje, że nagrody, które otrzyma za wydobycie bloków trafią wyłącznie do niego, lub nie otrzyma nagród wcale. Oznacza to, że po prostu nie zarobimy, mimo oddelegowania naszej stawki. Jednak zmiany te są widoczne i możemy je na bieżąco kontrolować, ponieważ wchodzą one w życie dopiero po rozpoczęciu kolejnej epoki. Warto więc monitorować parametry pool'a co jakiś czas, aby mieć pewność, że są takie, jak w chwili gdy oddelegowaliśmy mu swoje środki, a ewentualne zmiany zostały wcześniej zapowiedziane. Jeśli jednak okaże się że nie, to w każdej chwili możemy zmienić delegowany pool bez żadnych konsekwencji.

Plusy:

• Wysoki poziom decentralizacji,
• zerowe ryzyko dla osób delegujących swoją stawkę, brak konieczności bycia online,
• brak konieczności mrożenia swoich środków, możemy korzystać z nich w każdej chwili bez pośrednika,
• stopa zwrotu 4-6% dla delegatorów i ok. 10% dla operatorów stake pooli,
• staking bezpośrednio z poziomu portfela,
• bariera wejścia bardzo niska, na poziomie ~ 30-40 dolarów.

Minusy:

• Pewne wymagania sprzętowe dla operatorów pooli, 
• Operatorzy muszą być online 24/7 i posiadać pewną wiedzę techniczną,
• Warto monitorować co jakiś czas poole, którym delegujemy swoją stawkę, czy aby na pewno otrzymujemy obiecane nagrody,
• z jednego portfela aktualnie możemy delegować tylko jeden pool, ale w przyszłości ma to być zmienione i jeszcze bardziej zwiększy decentralizację tej sieci.